Hooggevoeligheid en relaties
Wanneer je hooggevoelig bent kan het lastiger zijn om een relatie te onderhouden. Toch is het ook zo dat hooggevoeligheid en relaties vaak prima samengaan, als je elkaar de ruimte kunt geven jezelf te mogen zijn en elkaars kwaliteiten kunt begrijpen en waarderen. Als hooggevoelig persoon heb je nu eenmaal een gevoeliger zenuwstelsel en ben je je sterk bewust van sfeer en subtiele veranderingen in hun omgeving, vertelde psychologe Elaine Aaron.  Dat betekent dat hooggevoelige personen  gevoeliger zijn voor geluiden, stemmingen van anderen en prikkels van buiten. Met andere woorden als hooggevoelig persoon “voel” je  meer, intenser en kan je sneller overprikkeld raken. Maar hoe moet dat nu als in een relatie de één heel gevoelig is en de ander niet? In een relatie waarin één van beide partners een HSP (HoogSensitief Persoon) is, is de kans op conflicten groter dan in een relatie met twee “gelijkgestemden”, omdat er verschillen in temperament zijn? Een zeer gevoelig persoon wil misschien niet al te veel blootstaan aan spanningen en uitdagingen, terwijl de partner dat misschien juist nodig heeft en behoefte heeft aan het aangaan van nieuwe situaties. Ook als beiden hooggevoelig zijn kan je juist door beiden hooggevoelig te zijn juist sneller overprikkeld raken door elkaar. Met een beetje begrip voor elkaar en door je eigen verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen gevoelens kennen kom je volgens Elaine Aaron een heel eind.

Als hooggevoelig persoon heb je veel tijd en ruimte nodig voor jezelf. Als die er in een relatie onvoldoende is dan krijg je het al snel benauwd.  Daarom is het goed om erg goed na te denken over gaan samenwonen,  kinderen krijgen of in welke werk- en woonomgeving jij het beste past. Deze veranderingen in de inrichting van je leven kunnen een belasting zijn die een zware wissel trekken op je energie. Belangrijk is om dat in te calculeren als je overweegt om te gaan samenwonen, kinderen te krijgen en  of werk en woning te zoeken.

Voor- en nadelen van hooggevoeligheid
Als hooggevoelig persoon voel je de ander vaak heel goed aan. Dit heeft voor- en nadelen.
Voordeel kan zijn dat de ander zich erg begrepen voelt en dat er een diepe band is en de ander zich  zonder woorden aangevoeld voelt.
Nadeel kan zijn dat je met je diepgaande invoelingsvermogen de emoties en gevoelens van de ander zo kunt aanvoelen en zo de ander veel te dicht op de huid kan zitten of dat de ander zich gecontroleerd of ‘doorgelicht’ voelt. Dit kan erg vervelend zijn voor je partner, maar ook voor kennissen en andere mensen in je omgeving. Als HSP is het belangrijk om eigen emoties gescheiden te houden met die van de partner en de energie bij jezelf te (leren) houden.

Beiden hooggevoelig?
Wanneer je als hooggevoelig persoon een relatie hebt met iemand die ook hooggevoelig is, dan is het mogelijk dat je een hele diepe zielsverwantschap met elkaar ontwikkelt, maar dat vraagt toch de nodige levenservaring om dat te kunnen. Het risico van een relatie met een ander HSP (hoogsensitief persoon) is dat je allebei enorm kan irriteren aan allerlei details, die heel nauw luisteren voor beide partijen. Als je dan teveel op elkaars lip zit kan dat al snel escaleren. Nog een gevaar wanneer twee HSP-ers een relatie is dat jullie elkaars emoties dusdanig overnemen dat er alleen nog maar “wij” is en geen “ik” meer. Jullie zijn dankzij de hooggevoeligheid zo emotioneel in elkaar verstrengeld geraakt, dat het lastig is om te ontdekken welke emotie bij wie hoort.

Emotionele afhankelijkheid
Emotionele afhankelijkheid betekent dat je ‘iets’van buiten jezelf nodig hebt om je fijn en prettig te voelen. Afhankelijkheid van iemands liefde, goedkeuring of aandacht komt doorgaans voort uit een diepe menselijke behoefte aan erkenning. Veel HSP-ers neigen ertoe zichzelf in een relatie te verliezen en hun geluk en welzijn in de handen van hun partner te leggen. Ze voelen zich veilig en bemind zolang de ander, de partner, hen laat blijken dat er van ze wordt gehouden. Om maar zo veel mogelijk van dat soort bewijzen te krijgen (en naarmate een relatie voortduurt heeft zo’n HSP-er steeds méér en overtuigender bewijzen nodig) cijfert hij of zij zichzelf steeds meer weg, waarmee hij of zij steeds meer van zichzelf aan de ander prijsgeeft. Waar aanvankelijk nog iets van evenwicht was, raakt dat evenwicht steeds verder verstoord. De HSP-er zal zich steeds onzekerder gaan voelen omdat de bewijzen op den duur minder zullen worden aangezien de partner vrijwel nooit aan de groeiende verwachting kan voldoen.

Erbij willen horen
Ergens bij willen horen behoort tot de primaire menselijke behoeften. Datzelfde geldt voor de behoefte aan waardering. We willen aardig gevonden worden, we willen dat er van ons wordt gehouden. Als er van ons wordt gehouden voelen we ons veilig. Als we aardig worden gevonden, voelen we ons sterk. Maar als we ons gevoel van veiligheid en eigenwaarde van anderen laten afhangen, dan maken we de buitenwereld verantwoordelijk voor iets waar we in feite zelf voor zouden moeten zorgen. Het zit er bovendien dik in dat de buitenwereld je nooit blijvend datgene zal geven –áls de buitenwereld je het al geeft- wat je nodig hebt.

Wat kun je doen om je emotionele afhankelijkheid te overwinnen en zelf verantwoordelijkheid te nemen voor je emotionele welzijn?
Laten we als eerste eens naar onze gevoelens kijken. Om te beginnen is het goed om te beseffen dat onze gevoelens voortkomen uit onze eigen gedachten, uit wat we geloven en uit ons eigen gedrag. Uit ervaring weet ik dat veel mensen, en daarbij maakt het niet uit of ze nu wel of niet hooggevoelig zijn, het moeilijk vinden om te aanvaarden dat onze gevoelens niet door anderen of door uiterlijke omstandigheden worden veroorzaakt. Soms wil men er in gedachten wel aan dat dit zo is, maar het blijkt veelal moeilijk om het ook daadwerkelijk zo te beleven, laat staan dat ernaar wordt gehandeld. Maar pas wanneer je op die drie niveaus –dat van de gedachten, dat van de beleving en dat van het toepassen ervan- begrijpt en aanvaardt dat je emoties voortkomen uit jezelf in plaats van dat ze door een ander zouden zijn veroorzaakt, kun je beginnen met het nemen van verantwoordelijkheid voor je eigen gevoelens. Je hebt nu eenmaal te dealen met je en te zorgen voor je eigen innerlijke proces.

Gevoel van afwijzing
Stel dat iemand die veel voor je betekent boos op je is. Ben je emotioneel afhankelijk, dan zul je je afgewezen voelen terwijl je aanneemt dat dit gevoel van afgewezen zijn voortkomt uit de woede van de ander. Afgezien van afgewezen, is de kans groot dat je je ook gekwetst, bang, ontoereikend of beschaamd voelt. Of dat je zelf boos wordt. Misschien ga je, als HSP-er, wel extra je best doen om de ander te bewijzen dat je zijn liefde waard bent. Dat doe je dan voornamelijk om je zelf beter te kunnen voelen. Om jezelf gerust te kunnen stellen.

Emotioneel onafhankelijk?
Wie echter emotioneel onafhankelijk is, die zal heel anders reageren. Zo zou je als eerste kunnen denken dat de woede van je partner niets met jou persoonlijk te maken heeft. Misschien heeft die ander wel hoofdpijn, of heeft hij iets naars meegemaakt en reageert hij zich alleen maar af op jou omdat jij toevallig in de buurt bent. Of misschien voelt die ander zich wel ontoereikend en probeert hij zich beter en sterker te voelen door jóu het gevoel te geven dat je niet deugt. Wát ook de reden mag zijn van de boosheid van die ander, het heeft niets met jou te maken en daarom hoef je het ook niet persoonlijk op te vatten. Je kunt immers geen invloed uitoefenen op de gevoelens en het gedrag van iemand anders, want net zoals jij zelf verantwoordelijk bent voor je eigen gevoelens en je eigen gedrag, is de ander dat ook.

Praat vanuit je eigen gevoel en nodig de ander uit
Dus in plaats van jezelf ellendig of minderwaardig te voelen, of in plaats van zelf boos te worden, zou je een beroep kunnen doen op je inlevingsvermogen en iets kunnen zeggen in de geest van: ‘Ik ben niet blij met die boze uitval van je, maar ik wil graag van je horen waaróm je zo van streek bent. Zou je erover willen vertellen?’ Vaak is zo’n uitnodigend gebaar al voldoende om de ander te laten kalmeren, maar het gebeurt ook wel eens dat iemand alleen nóg maar bozer wordt. In dat laatste geval zou je nog een stapje verder kunnen gaan, en kunnen zeggen: ‘Ik zie hoe woedend je bent en hoe moeilijk je het ermee hebt. Het is jouw woede. Graag hoor ik wat er achter je woede zit.  Wanneer je zo ver bent dat je erover wilt praten, kun je me dat laten weten. Ik ga ondertussen iets anders doen.’ Wie emotioneel onafhankelijk is, verwijdert zichzelf uit de vuurlinie in plaats van te proberen het gedrag van de ander te veranderen.

Neem verantwoordelijkheid voor je eigen gevoelens
En als je je dan uit de vuurlinie hebt teruggetrokken, is het zinvol om naar je eigen emoties te kijken. Misschien voel je je verlaten als gevolg van de aanval van de ander. Of verdrietig. Dat is begrijpelijk, maar je weet dan dat dit jouw gevoel is, een gevoel dat uit jezelf voortkomt. Het is niet de schuld van de ander dat je je eenzaam of verdrietig voelt. Neem verantwoordelijkheid voor je eigen gevoelens en probeer ze niet weg te stoppen of de ander er de schuld van te geven. Ze zijn reëel en je doet er goed aan om te kijken naar waar ze vandaan komen. Als je dat doet kun je ze ook gemakkelijk weer loslaten, waardoor je je weer veilig en bemind zult voelen.

Hoe meer je gaat beseffen dat je gevoelens uitsluitend met jou zelf te maken hebben en uit je eigen binnenwereld afkomstig zijn, dat je emoties je eigen verantwoordelijkheid zijn, en hoe meer je je daar in je beleving van bewust wordt en ernaar kijkt, des te sterker en onafhankelijker je zult worden. Emotionele autonomie maakt je tot een vrij mens dat vanuit die innerlijke vrijheid liefde en waardering kan geven en ontvangen.

Hoe kun jij verantwoordelijkheid nemen voor je hooggevoeligheid?
1. Tijd voor jezelf
HSP-ers hebben veel tijd voor zichzelf nodig. Je kunt dan rust nemen voor jezelf en je hoeft dan niet alle verschillende impulsen van buitenaf te verwerken. 
2. Grenzen aangeven
Als HSP-er is het belangrijk dat je duidelijke grenzen stelt omdat de emmer ander snel overloopt. Wanneer je bij een feest weg wilt, geef dit dan aan bij je partner. 
3. Ga de confrontatie aan
Als je iets dwars zit is het belangrijk om de confrontatie met je partner liefdevol aan te gaan. Geef aan wat je dwars zit maar blijf benadrukken dat er samen uit wilt komen.
4. Zeg wat je voelt
Wees een held in het uitdrukken van je gevoelens. Je emoties zijn het mooiste wat je hebt maar besef tegelijkertijd dat het jouw emoties en jouw gevoelens zijn. Het is niet zijn of haar schuld of hij/zij doet het niet met opzet, weet ook niet beter en doet wat hem of haar goed dunkt. 
5. Blijf bij het onderwerp
De truc bij het aangaan van de confrontatie is om te blijven bij het onderwerp dat je hebt aangesneden. Hierdoor blijft het gesprek helder voor beiden.

Zoeken hooggevoelige mensen ook altijd hooggevoelige partners?
Het is niet zo dat mensen met hooggevoeligheid ook altijd partners zoeken die hooggevoelig zijn. Sterker nog, veel HSP-ers hebben een partner die zelf helemaal niet hooggevoelig is. Over het algemeen zijn mensen met hooggevoeligheid minder gelukkig in relaties zijn dan mensen, die niet hoogsensitief zijn. Zij zijn namelijk meer aan het reflecteren over zichzelf, de partner en de relatie. Hierdoor kunnen er twijfels en andere onenigheden ontstaan, te wijten aan hooggevoeligheid. Tevens verbreken HSP-ers de relatie minder snel, omdat zij de emotionele gevolgen hiervan heftiger ervaren dan mensen, die niet hoogsensitief zijn. Om die reden gaan HSP-ers soms te lang door met een relatie, die eigen niet gezond is voor hen. Wanneer hooggevoelige mensen echter geloof hebben in hun relatie, staan zij hier ook voor honderd procent achter en zullen er alles aan doen om deze relatie voort te laten bestaan.

Wanneer een relatie mede door de hooggevoeligheid niet goed verloopt en jullie niet ut bepaalde negatieve patronen kunnen komen, kan het handig zijn om er iemand bij te betrekken, die hierbij kan begeleiden. Dit kan bijvoorbeeld bij een EFT-relatietherapeut. Onthoud wel dat het geen zin heeft om in therapie te gaan als het doel is om de HSP-er minder gevoelig te maken – hooggevoeligheid is nu eenmaal een aangeboren eigenschap waar je niet ‘af kunt komen’. Het is “de aard van het beestje”.
Bij het vinden van een therapeut, is het van belang dat diegene aandacht heeft voor hooggevoeligheid en de invloed daarvan op jullie relatie. Het is dan van belang om jullie te richten op het vinden van oplossingen om met jullie verschillen of teveel overeenkomsten om te gaan en wederzijds begrip en respect te herstellen. Hooggevoeligheid en relaties gaan vaak prima samen, als je elkaar de ruimte kunt geven jezelf te mogen zijn en elkaars kwaliteiten kunt begrijpen en waarderen.

Zeven tips voor HSP-relaties
1. Communicatie
Communicatie is altijd belangrijk voor een relatie of jij of je partner nu HSP-er is of niet. Geef duidelijk aan wat je nodig hebt om niet overprikkeld te raken. Jij kunt dan misschien wel gedachten lezen, ga er maar vanuit dat jouw partner dat niet kan.
2. Heftige emoties
Als je partner hele heftige emoties ervaart en jij kunt je daar op dat moment niet voor afsluiten, zeg dan dat je even op jezelf wilt zijn, en later het gesprek wilt voorzetten. Op deze manier kun je weer even tot jezelf komen en de situatie overdenken. De partner krijgt dan ook de kans om gemoederen te laten bedaren en jullie kunnen later het gesprek afmaken. Er zijn ook technieken waarmee jij jezelf energetisch kunt reinigen. Tijd in de natuur doorbrengen werkt ook goed.
3. Je mening en behoefte
Bedenk vóór een gesprek wat jouw mening is en wat je wilt bereiken. Op die manier ben je minder bezig met de behoeftes van de ander en heb je focus. Zo verklein je de kans om je te verliezen in de ander. Besef je je na een gesprek dat jij je toch hebt laten beïnvloeden, dan kun je er altijd weer op terug komen.
4. Structuur
Maak afspraken over de hoeveelheid structuur die jij nodig hebt als HSP-er. En zorg dat de niet HSP-er alle informatie krijgt over hooggevoeligheid en hoe dit bij jou zit. Deze kennis zal voor meer begrip kunnen zorgen. Zorg echter ook dat je zelf verantwoordelijkheid leert nemen voor jouw hooggevoeligheid en maak het niet tot een kapstok, waar de ander alsmaar rekening mee zou moeten houden.
5. Tijd alleen
Als je beide HSP-er bent en jullie de neiging hebben om continu in elkaar over te vloeien, kan het verwarrend worden om te ontrafelen van wie welke emoties zijn. Het kan dan goed zijn om ook tijd alleen door te brengen en/of te zorgen voor meer eigen aarding. Er zijn ook technieken die kunnen helpen bij het jezelf leren begrenzen.
6. Respect en ruimte
Accepteer het anders zijn van je partner en geef de ander de ruimte die nodig is. Ga met respect om met die verschillen. Dit geldt voor beide partners.
7. Kwaliteiten
Heb oog voor elkaars kwaliteiten en laat elkaar regelmatig weten wat je aan elkaar waardeert.